เมืองเป็นดินแดนของระบบระเบียบ จะว่าดีก็ดี แต่อีกทีระบบระเบียบนี้ทำให้พวกเราไหลไปตามเมืองอย่างชืดชา เราเดินข้ามถนน บ่ายหน้าไปตามทางม้าลายที่หน้าตาเหมือนๆ กัน แต่จะสนุกขึ้นมั้ย ถ้าอยู่ๆ บนฟุตบาธสีเทาๆ กลับมาสีสัน มีลวดลาย โผล่ขึ้นมา ทุกๆ วันของชีวิต และบรรยากาศของย่านอาจจะน่าสนุกขึ้นเป็นพิเศษ
เราอาจจะเคยเห็นคลิปวิดิโอที่มีการทดลองวาดตาราง ตารางการละเล่นแบบที่เราเล่นกระโดดไปตามช่องสมัยเด็กๆ ไว้บนถนน ผลคือเราได้ภาพน่ารักๆ ของผู้คนที่แทนที่จะก้มหน้าก้มตาเดินไปซะเฉยๆ คนเดินถนนกลับหันมาเล่นสนุก ถือโอกาสกระโดดเล่นไปตามช่อง กลุ่มเพื่อนให้หันมาสนุกด้วยกันบนพื้นที่กายภาพ คนที่เคยเดินสวนกันกลับมีจุดสนใจพิเศษ มีจุดสนใจใหม่ๆ ร่วมกัน
การวาดระบายสีลงบนถนนจึงเป็นอะไรที่เรียบง่าย แต่กลับสามารถสร้างสีสันเรื่องราวให้กับพื้นที่ได้อย่างน่าประหลาดใจ นับตั้งแต่ที่เมืองเริ่มโตขึ้น เรามีถนนเยอะขึ้น การวาดงานศิลปะลงบนถนนนับย้อนไปได้ราวปลายศตวรรษที่ 19 อังกฤษเองเมื่อเริ่มมีถนนเยอะขึ้น ศิลปินก็เริ่มออกมาวาดภาพลงบนผิวถนน กลายเป็นเทศกาลที่เพิ่มสีสันให้เมือง ล่าสุดเริ่มมีโครงการที่ใช้การวาดระบายสีลงบนท้องถนนเพื่อทำให้เมืองใหญ่สนุกสนานขึ้น ทำให้ย่านมีสีสันและดึงความเป็นชุมชนกลับเข้ากันอีกครั้ง
เขียนภาพลงบนท้องถนน ศิลปะและศิลปินของเมืองที่โตเคียงข้างกัน
ถ้าพูดถึงปัจจุบัน การนึกภาพว่าใครเอาสีชอล์กกลงไปวาดระบายลงบนถนนน่าจะเป็นเรื่องแปลก แต่ในหลายประเทศ โดยเฉพาะในอดีต ในสมัยที่เริ่มมีเมืองใหญ่ มีถนนหนทางเกิดขึ้น เหล่าศิลปินในสมัยก่อนก็มีการออกมาใช้ท้องถนนเป็นที่แสดงงาน ถือตนว่าเป็นศิลปะการแสดง ใช้แสดงฝีมือและทำมาหากินแบบหนึ่ง
การวาดภาพลงบนถนนที่เก่าแก่มีหลักฐานตั้งแต่สมัยก่อร่างสร้างเมือง ราวทศวรรษ 1700 โน่น ที่อังกฤษมีคำเรียกศิลปินเหล่านี้ว่า ‘screever’ เป็นคำที่ปรากฏกระทั่งในงานของเชกสเปียร์กันเลยทีเดียว สิ่งที่น่าสนใจคือ ฟังก์ชั่นของศิลปินที่ใช้ถนนต่างผ้าใบในยุคนั้นมันก็คือการสื่อสารดีๆ นี่เอง เนื้อหาที่ศิลปินเอามาวาดระบายลงบนถนนมักเป็นภาพจากบทกวี นิทานสอนใจ ไปจนถึงภาพว่าด้วยเหตุการณ์ปัจจุบัน เป็นการวิจารณ์ข่าวสารไปในที ดังนั้นฟังก์ชั่นหนึ่งของศิลปินเหล่านี้คือทำหน้าที่ส่งสาร ส่งข่าวให้กับคนที่ไม่รู้หนังสือ ไม่ต้องอ่านหนังสือ- หนังสือพิมพ์ ก็มาเสพเรื่อง เสพข่าวเอาที่ริมถนนนี่เอง ในขณะเดียวกันชนชั้นกลางในเมืองก็จะมาแวะดูเรื่องเล่า นิทานสอนใจ อันเป็นสิ่งที่ชนชั้นกลางพึงใจจะเรียนรู้ เช่นความขยัน ความดี ถ้าวาดแล้วถูกใจก็ได้เงินเป็นรางวัล
ในหลายประเทศที่ยุโรปจึงมีศิลปินริมถนนเป็นของตัวเอง เช่นที่อเมริกาเรียกว่าศิลปินชอล์กตามอุปกรณ์ที่ใช้สร้างงาน ที่อิตาลีเรียกว่า Madonnari ด้วยว่าศิลปินที่นั่นเน้นเรื่องศาสนา มักวาดภาพแม่พระลงเป็นงานศิลปะเพื่อฉลองศรัทธาของผู้คน
ความเก๋ขอศิลปินริมถนนคือการใช้พื้นที่เมืองในการสร้างงาน สร้างเงิน ในขณะเดียวกันก็สร้างปฏิสัมพันธ์ของศิลปินและคนเมืองได้อย่างน่าประหลาดใจ ในแง่ของศิลปะแบบนี้อาจจะเป็นศิลปะแบบชั่วคราว เป็นการสร้างบรรยากาศเล็กๆ น้อยๆ ระยะหลังอาจจะเริ่มมีนิทรรศการการเพ๊นต์ถนนขึ้นบ้าง
Asphalt Art จากศิลปินอิสระ สู่กลยุทธ์สร้างเรื่องสนุกให้เมือง
เป็นอีกครั้งที่นิวยอร์กพยายามนำศิลปะกลับมาสู่ท้องถนน คราวนี้เมืองนิวยอร์กมีการผุดโปรเจกต์เพื่อเปลี่ยนทะเลคอนกรีตให้เต็มไปด้วยสีสัน จากสีสันของสตรีทอาร์ตบนกำแพงที่มีอยู่แล้ว คราวนี้ต้องการระบายมันลงที่พื้นถนนกันไปเลยกับโครงการ Street Plan Project ที่เริ่มปล่อยโครงการนำร่องชื่อ Asphalt Art ตัวโครงการก็ง่ายๆ เลยคือมีการเชิญชวนศิลปินไปจนถึงชุมชน เปิดโอกาสให้ใช้พื้นถนนเป็นพื้นที่สร้างงาน เล่าเรื่องราวและสร้างความพิเศษให้กับเมืองที่เคยชืดชา มีการเปิดรับความคิดจากเมืองอื่นๆ ว่าจะใช้ถนนเป็นพื้นที่ทางศิลปะพร้อมแก้ปัญหาเมืองๆ ได้อย่างไร พร้อมนำไปวาดจริง
ต้นทางบอกว่า การวาดระบายสีลงบนถนนถือเป็นการเปลี่ยนเมืองที่เรียบง่าย แต่มีประสิทธิภาพ เริ่มตั้งแต่ภาพเขียนและสีสันบนถนนนี้มีส่วนช่วยสร้างบรรยากาศให้กับการจราจรที่ชืดชาได้ ทำให้เกิดความสวยงามขึ้นจากแค่ถนนหรือทางม้าลายเดิมๆ
ในมิติทางวัฒนธรรม การวาดเรื่องราว ตัวโน๊ต ลงบนถนนยังเป็นการเปิดโอกาสให้ชุมชนได้บันทึก บอกเล่าเรื่องราวของตัวเองเอาไว้ เช่นในบางที่มีการวาดเพื่อระลึกถึงอุบัติเหตุที่เกิดขึ้น เป็นการบันทึกและรำลึกถึงการสูญเสีย แถมเป็นการส่งสารให้กับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องว่า เอ้อ พื้นที่นี้มีปัญหานะ
บางที่เช่นการพยายามรักษาโรงแรมเก่าไว้ ทางชุมชนวาดภาพคีย์เปียโนเพื่อเล่าเรื่องราวของโรงแรมเมื่อสมัยที่เคยมีนักร้องแจ๊ซ เช่นเอลล่า ฟิซ์เจอรัลหรือเรย์ ชาร์ล ขึ้นแสดง เป็นส่วนหนึ่งของประวัติศาสตร์ยุคแจ๊ซ
แน่นอนว่างานศิลปะ สีสันต่างๆ ทำให้พื้นที่ที่เราชินตามีความแปลกใหม่ การที่ถนนมีภาพวาดน่ารักๆ มีลวยลายแปลกประหลาดส่งผลให้เรารู้สึกปลอดภัยขึ้น และแน่นอนว่าทำให้เรามีปฏิสัมพันธ์กับถนน กับหนทางในรูปแบบที่แตกต่างออกไป
ในขณะเดียวกันก็เกิดคำถามว่า เอ๊ะแล้วความฉูดฉาดนี้จะก่อปัญหา สร้างอุบัติเหตุไหมนะ ทางเจ้าของโครงการบอกว่ายังไม่มีงานศึกษาว่างานวาดบนถนนเพิ่มอุบัติเหตุให้กับเมืองแต่อย่างใด แต่ตรงนี้ก็ถือเป็นโครงการใหม่ ประเด็นเรื่องความปลอดภัยบนท้องถนนถือเป็นประเด็นสำคัญที่ต้องทำความเข้าใจกันต่อไป
อ้างอิงข้อมูลจาก
