ช่วงนี้เทศกาลกรุงเทพฯ กลางแปลง เริ่มกลับมาคึกคักอีกครั้ง รวมถึงภาพยนตร์ที่กำลังเป็นกระแสอย่างมนต์รักนักพากย์
ก็พาเรากลับไปในช่วงเวลาที่ความบันเทิงมาในรูปแบบของหนังกลางแปลง ยุคสมัยที่เรานั่งลงกับพื้นและดูหนังด้วยกันกลางสายลม มีวัฒนธรรมการพากย์หนังสด ไปจนถึงงานศิลปะอื่นๆ เป็นช่วงเวลาหนึ่งของวัฒนธรรมการดูหนัง
ปัจจุบัน การชมภาพยนตร์นับเป็นหนึ่งในองค์ประกอบสำคัญของศิลปะและวัฒนธรรมร่วมสมัย ทั้งตัวศิลปะภาพยนตร์เองรวมไปถึงกิจกรรมการดูหนัง ถ้าเราดูกระแสการพัฒนาพื้นที่สาธารณะและพื้นที่วัฒนธรรมทั่วโลก พื้นที่ที่เป็นศูนย์หรือพื้นที่สาธารณะทางวัฒนธรรมก็มักจะมีพื้นที่สำหรับการฉายภาพยนตร์เป็นส่วนหนึ่งเสมอ นอกจากโรงหนังแล้ว เรายังมักพบการเปิดหรือออกแบบพื้นที่บางส่วนเพื่อการฉายภาพยนตร์กลางแจ้งโดยเฉพาะ
การฉายหนังกลางแจ้งมีบทบาทในหลายด้าน เป็นการเปิดพื้นที่อย่างลำลองและหลายครั้งการฉายหนังก็สามารถดึงดูดและพาผู้คนมาสร้างชุมชนและปฏิสัมพันธ์ได้ พื้นที่ฉายหนังกลางแจ้งมักเป็นพื้นที่ที่มีความยืดหยุ่น หลายครั้งเป็นตัวแทนของการลดช่องว่างทางสังคม โรงหนังกลางแจ้งมีความเปิดต่อสาธารณชนมากกว่า จุคนได้มากกว่า เปิดพื้นที่ให้คนทั่วไปหรือคนทุกชั้นได้เข้าถึงศิลปะสมัยใหม่ได้ง่ายขึ้น ในบางพื้นที่รวมถึงบ้านเราด้วย โรงหนังกลางแจ้งเป็นองค์ประกอบสำคัญของวัฒนธรรมภาพยนตร์ในยุคสมัยหนึ่งๆ เช่น หนังเร่สัมพันธ์กับหนังในยุคมิตร ชัยบัญชาไปจนถึงศิลปะร่วมสมัยอื่นๆ เป็นตัวตนและมรดกทางวัฒนธรรมที่สำคัญอย่างหนึ่ง
ในโอกาสที่เราย้อนอดีตไปสู่โรงหนังกลางแจ้ง City Cracker ชวนไปรู้จักโปรเจกต์ใหม่ๆ ที่ยังคงมีฟังก์ชั่นเป็นโรงหนังกลางแจ้ง จากพิพิธภัณฑ์และหอภาพยนตร์แห่งชาติ ไปจนถึงศูนย์วัฒนธรรมในแผนการพัฒนาเมืองใหม่ โปรเจกต์เปิดโรงหนังกลางแจ้งที่เป็นส่วนหนึ่งของสวนสาธารณะ และโปรเจกต์โรงหนังชั่วคราวง่ายๆ ที่มีพลังและเกี่ยวข้องกับวัฒนธรรมภาพยนตร์ของอินโดเนเซีย หรือกระทั่งการเปิดบันไดเล็กๆ เป็นโรงหนังชั่วคราวเล็กๆ ที่ทำให้คนเมืองได้แวะและเล่นสนุกด้วยกัน
Mexico’s National Film Archive and Film Institute, Rojkind Arquitectos
Mexico
โปรเจกต์แรกเป็นพื้นที่สาธารณะ และเป็นพื้นที่วัฒนธรรมคือหอภาพยนตร์และสถาบันภาพยนตร์แห่งชาติของประเทศเม็กซิโก ตัวโปรเจกต์มีความน่าสนใจหลายอย่าง เป็นการปรับปรุงสถาบันภาพยนตร์เดิม และเปิดพื้นที่สถาบันศิลปะภาพยนตร์ไปสู่พื้นที่สาธารณะ เป็นทั้งหอภาพยนตร์ พิพิธภัณฑ์ เป็นพื้นที่ทางวัฒนธรรมใช้จัดกิจกรรมทั้งในช่วงเวลาพิเศษและเป็นพื้นที่หย่อนใจในวันธรรมดา มีโรงภาพยนตร์มาตราฐานและมีการเพิ่มพื้นที่ด้านนอก เช่น พื้นที่กึ่งเอาท์ดอร์เป็นจัตุรัส มีพื้นที่จอสำหรับฉายหนังกลางแจ้ง เป็นที่ๆ วันหยุดอาจจะมีการฉายหนังฟรีให้ผู้คนเข้ามาพักผ่อนหย่อนใจ นอกจากนี้ตัวโปรเจกต์ยังเน้นเปิดพื้นที่เพื่อเชื่อมโยงกับขนส่งสาธารณะ เป็นฮับที่ผู้คนเดินทางผ่านไปมา เป็นพื้นที่ที่เคลื่อนไหว พื้นที่กิจกรรมและพื้นที่สีเขียวที่ผู้คนมารวมตัวกันได้ในหลายโอกาส
EuropaCity Masterplan, UNStudio
France
EuropaCity เป็นโปรเจกต์ยักษ์ที่บริเวณชานเมืองของกรุงปารีส เป็นผลงานสร้างย่านขนาดใหญ่ของ BIG ตัวโปรเจกต์เป็นย่านการค้า พักผ่อนหย่อนใจ สวนและพื้นที่ธุรกิจที่จะอยู่ตรงกลางระหว่างสนามบินสองแห่งของปารีส สิ่งที่น่าสนใจคือย่านธุรกิจและพื้นที่พักผ่อนหย่อนใจใหม่นี้จะมีพื้นที่ทางวัฒนธรรม คือมีศูนย์วัฒนธรรมเป็นศูนย์กลาง ซึ่งศูนย์วัฒนธรรมที่จะเป็นหัวใจของย่านมีลักษณะเป็นพื้นที่ซ้อนกันสามส่วน หัวใจของศูนย์วัฒนธรรมนี้คือการเฉลิมฉลองวัฒนธรรมภาพยนตร์และการสร้างหนังของฝรั่งเศส อาคารแห่งนี้จะทำหน้าที่ทั้งเป็นพื้นที่แรงบันดาลใจ เป็นห้องทดลองทางวัฒนธรรม คือเป็นพื้นที่ส่งเสริมทั้งการผลิต มีสตูดิโอ โรงถ่ายไปจนถึงพื้นที่ปลายน้ำคือการฉายหนัง โรงหนังที่ถูกสร้างขึ้นในพื้นที่ศูนย์จึงมีทั้งโรงหนังในโรงและจอสำหรับฉายหนังกลางแจ้ง พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่เปิดโล่ง เป็นสวนที่เชื่อมต่อไปยังภูมิทัศน์ชานเมือง โรงหนังกลางแจ้งจึงเป็นส่วนหนึ่งของพื้นที่สาธารณะ เป็นพื้นที่ประสบการณ์ที่ทั้งเชื่อมโยงวัฒนธรรมภาพยนตร์เข้ากับภูมิทัศน์ เชื่อมโยงผู้คนเข้าหากัน
Open-Air Cinema Prachatice, Mimosa architects
CZECH REPUBLIC
วัฒนธรรรมภาพยนตร์รวมถึงโรงหนังเก่าบางครั้งเป็นพื้นที่ของอดีตที่ถ้าเราปล่อยทิ้งไว้ก็จะเสื่อมโทรมลงเช่นโรงหนังเก่า ซึ่งอีกด้านการฉายหนังถือเป็นกิจกรรมที่เชื่อมต่อผู้คนในพื้นที่สาธารณะ ช่วยเพิ่มฟังก์ชั่นความหมายให้กับพื้นที่นั้นๆ ได้ โปรเจกต์โรงหนังกลางแจ้งนี้เป็นโปรเจกต์ขนาดกะทัดรัดของสาธารณรัฐเช็ก ในเมืองเล็กๆ ที่ชื่อว่า Prachatice ตัวโปรเจกต์แต่เดิมเป็นโรงหนังและโรงละครเก่าประจำเมืองที่ตัวอาคารถูกทำลายไปแล้ว การปรับปรุงพื้นที่ก็เลยเป็นการดึงเอาฟังก์ชั่นเดิมของพื้นที่คือการเป็นพื้นที่ฉายหนัง โดยใช้ตัวโครงพื้นที่เดิมที่เหลืออยู่เช่นกำแพงหินเดิมแล้วค่อยออกแบบสาธารณูปโภคสำหรับการฉายหนังกลางแจ้งเช่นมีการใช้โครงผ้าที่ขยับปรับเปลี่ยนไปตามสภาพภูมิอากาศ จากลานโล่งๆ กลายเป็นพื้นท่ีเพื่อการฉายหนังถาวร และเป็นพื้นที่ที่ผู้คนมาใช้ได้ในทุกๆ วันรวมถึงในโอกาสอื่นๆ เช่นการฉายหนังเป็นวาระหรืองานทางศิลปะวัฒนธรรม
Kineforum Misbar , Csutoras & Liando
Indonesia
วัฒนธรรมหนังกลางแปลงนับเป็นวัฒนธรรมร่วมและเป็นความบันเทิงที่มีลักษณะเฉพาะ เช่นเป็นการเร่ฉายหนังไปในพื้นที่ต่างๆ หนังถูกกระจายไปยังกลุ่มคนที่มีความหลากหลาย เปิดโอกาสให้คนที่รายได้น้อย อยู่ห่างไกล หรือแม้กระทั่งคนที่อยู่สถานะสังคมที่แตกต่างกันก็สามารถมาร่วมดูหนังในพื้นที่เดียวกันได้ ทีจาร์กาต้าก็มีวัฒนธรรมที่คล้ายกันและมีโปรเจกต์ที่เรียบง่ายที่กลับไปเฉลิมฉลองความพิเศษของหนังกลางแปลงไปจนถึงอุตสาหกรรมภาพยนตร์ของอินโดนีเซียเอง โปรเจกต์มีชื่อว่า Kineforum Misbar เป็นส่วนหนึ่งของเบียนนาเล่จาร์กาต้า ปี 2013 ตัวโปรเจกต์เรียบง่ายมากคือการตั้งโรงหนังกลางแจ้งที่แสนเก๋ขึ้นด้วยโครงเหล็กและผืนผ้า เป็นโรงหนังชั่วคราวที่จะจัดฉายเป็นเวลา 10 วัน แนวคิดก็น่าสนใจคือเป็นการเฉลิมฉลองการทำหนังของเมือง และเป็นการเปิดพื้นที่ทางศิลปะที่ลดความเหลื่อมล้ำลง หนังกลางแปลงเป็นตัวอย่างของที่ๆ ผู้คนจากหลายชนชั้นมาดูหนังด้วยกันได้และเป็นพื้นที่เปิดให้คนที่ไม่สามารถเข้าถึงหนังซึ่งทุกวันนี้กระจุกตัวอยู่ในโรงขนาดใหญ่หรือห้างสรรพสินค้าที่มีราคาแพง
Stairway Cinema, OH.NO.SUMO
New Zealand
ส่งท้ายด้วยโปรเจกต์เล็กๆ มากๆ ระดับโถงบันไดริมถนน แต่เป็นโปรเจกต์ที่ทำให้เราเห็นว่าภาพยนตร์หรือสถาปัตยกรรมขนาดจิ๋วที่สนุกสนานก็สร้างความหมายหรือเชื่อมโยงผู้คนเข้าหากันได้เหมือนกัน Stairway Cinema เป็นโปรเจกต์จาก OH.NO.SUMO สตูดิโอที่เมืองโอ้คแลนด์ ประเทศนิวซีแลนด์ ตัวโปรเจกต์เป็นการออกแบบโครงผ้าใบหน้าตาเหมือนซุ้มประตู คือเป็นหลังคาที่คลุมบันไดขึ้นอาคาร ตัวซุ้มเล็กๆ นี้จะทำหน้าที่เป็นจอ และเป็นพื้นที่ส่วนตัวเล็กๆ ซุ้มเล็กๆ นี้ทำให้บันไดกลายเป็นที่นั่ง และชานพักหน้าอาคารกลายเป็นโรงหนังที่เชื่อมต่อผู้คนเข้ามานั่งดูหนังด้วยกัน ทำให้คนแปลกหน้าเข้ามามีปฏิสัมพันธ์และตัดขาดออกจากบรรยากาศเมืองได้ในช่วงเวลาสั้นๆ โปรเจกต์ทดลองนี้ค่อนข้างน่าสนใจ ออกแบบง่าย ย้ายไปติดตั้งได้ในหลายจุดและสร้างพื้นที่ปฏิสัมพันธ์ใหม่ๆ ได้ในทันที
อ้างอิงข้อมูลจาก
kineforum-misbar-open-air-cinema-in-jakarta-by-csutoras-liando/
stairway-cinema-by-oh-no-sumo/
