เดือนนี้กรุงเทพฯ มีเทศกาล ‘บางกอกวิทยา’ เปิดพื้นที่เรียนรู้ด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรม ให้พื้นที่เมืองเป็นเหมือนห้องเรียนขนาดใหญ่ เพื่อส่งเสริมบรรยากาศการเรียนรู้ของเมือง City Cracker ชวนไปรู้จัก 10 เมืองที่สนับสนุนการศึกษาพร้อมกับนำการเรียนรู้ตลอดชีวิตเข้าสู่พื้นที่และการบริหารจัดการเมือง จนทำให้เมืองเหล่านั้นได้รับรางวัล Learning City Award ประจำปี 2021 จากยูเนสโก
การศึกษาเป็นปัจจัยสำคัญในการส่งเสริมคุณภาพชีวิต การพัฒนาเมืองและผู้คนอย่างเป็นรูปธรรม ทางยูเนสโกก็ได้มีแนวทางในการทำให้เมืองเป็นเมืองแห่งการเรียนรู้หรือ Learning City โดยในทุกปีทางองค์กรได้จัดการประชุมว่าด้วยเมืองแห่งการเรียนรู้และการประชุมนั้นก็จะมอบรางวัลเพื่อเชิดชูให้เมืองต่างๆ ที่ใช้หรือสร้างแนวทางเพื่อส่งเสริมความรู้และการเรียนรู้ให้กับผู้คนได้อย่างยอดเยี่ยมและน่าสนใจ
ประเด็นเรื่องการเรียนรู้หรือการศึกษาถือเป็นสิ่งที่รัฐและเมืองมีหน้าที่จัดหาและจัดการให้กับพลเมือง แต่ทว่าถ้าเราไปดูเมืองต่างๆ ที่ได้รับรางวัล ก็จะเห็นถึงรายละเอียดที่เฉพาะเจาะจงของเมืองนั้นๆ ที่เข้าใจภูมิทัศน์หรือลักษณะเฉพาะของตนจนนำไปสู่การจัดการทั้งโปรแกรมและพื้นที่กายภาพเพื่อส่งเสริมการศึกษาและการฝึกทักษะที่ตอบสนองทั้งกับบริบทเฉพาะและปัญหาที่เมืองกำลังเผชิญอยู่
โดยทั่วไปแล้วเมืองทั้งหมดจะโดดเด่นเรื่องการกระจายความรู้อย่างถ้วนหน้า เน้นไปที่การลดความเหลื่อมล้ำ บางเมืองก็มีกลยุทธ์เฉพาะตัว เช่น การเป็นเมืองอุตสาหกรรมที่เน้นการจัดหาองค์ความรู้ให้กับคนทุกกลุ่มและความรู้ที่เฉพาะเจาะจง บางกลุ่มประเทศมีปัญหาเรื่องความไม่เท่าเทียมทางเพศก็จะเน้นไปที่การส่งเสริมการศึกษาให้กับผู้หญิงและกลุ่มเปราะบาง บางที่ก็จะเน้นการเข้าถึง เช่น มีโครงการเข้าถึงการเรียนรู้ได้ใน 10 นาที
Wyndham, Australia
เมืองวินด์แฮมเป็นเมืองทางตอนเหนือสุดของภูมิภาค Kimberley ในรัฐเวสเทิร์นออสเตรเลีย หลักๆ แล้วทางเมืองเน้นการร่วมมือและให้ภาคส่วนต่างๆ นำเอาแนวคิดเรื่องการเรียนรู้ตลอดชีวิตนำไปประยุกต์ใช้อย่างเป็นรูปธรรม ตั้งแต่ภาคบริหารของเมืองไปจนถึงสถาบันที่เกี่ยวข้องกับการเรียนรู้และการศึกษา เน้นการนำไปปฏิบัติหรือรับหลักการทั้งในส่วนของภาครัฐและภาคเอกชน
หนึ่งในประเด็นสำคัญของเมืองคือการเน้นที่การนับรวมและความเสมอภาค เน้นการส่งเสริมการเรียนรู้ในฐานะวัฒนธรรมโดยส่งเสริมไปยังพลเมืองที่มาจาก 162 ประเทศ นอกจากนี้ยังมีการจัดเทศกาลการเรียนรู้ที่ค่อนข้างน่าสนใจและมีเป้าหมายที่ชัดเจน คือเทศกาลการเรียนรู้เพื่อรายได้ (Learning for Earning Festival) ร่วมมือกับส่วนบริหารท้องถิ่นอีก 5 ท้องที่จัดงานเพื่อให้ประชาชนเข้าถึงความรู้และทักษะ ที่ตอบสนองกับตลาดงานซึ่งจะนำไปสู่การได้ความรู้ที่ส่งเสริมระบบเศรษฐกิจและความเป็นอยู่ที่ดีของชุมชนต่อไป
Clermont-Ferrand, France
แกลร์มง-แฟร็อง เป็นเมืองหลวงของแคว้นหนึ่งช่วงตอนกลางค่อนมาตอนใต้ของฝรั่งเศส รอบๆ เมืองเป็นพื้นที่อุตสาหกรรม เมืองแห่งนี้เป็นอีกเมืองที่มุ่งเน้นเรื่องการเรียนรู้ตลอดชีวิตโดยนำแนวคิดดังกล่าวผสานเข้าไปทุกนโยบายสาธารณะของเมือง ทางเมืองมองเห็นภาคธุรกิจและภาคการศึกษาเชื่อมโยงต่อกัน
เมืองแกลร์มง-แฟร็อง เป็นเมืองที่จัดงบเพื่อการศึกษาและเยาวชนในสัดส่วนที่สูงถึง 43% และเพิ่มเติมอีก 10% เพื่อส่งเสริมการกระจายการเรียนรู้ให้เข้าถึงกลุ่มคนทั่วไปผ่านกิจกรรมทางวัฒนธรรม นอกจากนี้เมืองยังเน้นการปลูกฝังวัฒนธรรมความเป็นประชาธิปไตยโดยจะเปิดให้ประชาชนเสนอโครงการเข้าคัดเลือกเพื่อรับทุนโดยให้ประชาชนด้วยกันเป็นผู้คัดเลือกโครงการที่จะได้รับเงินสนับสนุน ในแผนของการสนับสนุนเงินทุน โปรเจกต์จากประชาชนที่เลือกโดยประชาชนนี้มีงบสูงถึง 2 ล้านยูโร สนับสนุนโครงการราว 380 โครงการที่เกี่ยวข้องกับการศึกษาและการเรียนรู้
Dublin, Ireland
ดับลินถือเป็นเมืองปลายทางและเมืองอันดับต้นๆ ด้านการศึกษาของโลก หนึ่งในแกนกลางการพัฒนาที่ประสบความสำเร็จของเมืองมาจากการให้ความสำคัญกับการลงทุนในทรัพยากรมนุษย์(human capital) โดยมีการเรียนรู้ตลอดชีวิตเป็นหัวใจสำคัญ หลักการที่น่าสนใจของดับลินด้านการเรียนรู้คือการเรียนรู้เพื่อการทำงาน เพื่อชีวิตและเพื่อความสนุกสนาน (learning for work, life and fun) นอกจากนี้ยังมีโครงการที่ดึงการศึกษาระดับสูงหรืออุดมศึกษาเข้าหาผู้คน เช่น การสนับสนุนให้ศึกษาต่อในโครงการ Your Place is Here โดยให้การเรียนต่อไม่ต้องคำนึงถึงเงื่อนไขต่างๆ เช่น ภูมิหลังด้านการศึกษา อายุหรือสภาวการณ์ส่วนบุคคล ไปจนถึงโปรเจกต์ให้การศึกษาโดยทั่วไปที่เน้นมิติทางสุขภาพ เช่น บุคลิกภาพส่วนบุคคล สุขภาพกาย และสุขภาพใจ
Shanghai, China
เซี่ยงไฮ้ เป็นเมืองใหญ่แนวหน้าของโลกที่ตัวเมืองเองมีการใช้แนวคิดการศึกษาตลอดชีวิตเพื่อนำทิศทางของเมือง แนวคิดหลักพูดถึงการมีส่วนร่วมทั้งการดูแลของภาครัฐ การร่วมมือของภาคส่วนต่างๆ การใช้การเรียนรู้เพื่อสนับสนุนสังคมและการเปิดให้พลเมืองเข้ามามีส่วนร่วม ด้วยพลเมืองจำนวนกว่า 20 ล้านคน
โครงการเพื่อส่งเสริมการศึกษาจึงเน้นไปที่ความหลากหลายและนับรวม โดยเมืองเซี่ยงไฮ้เองก็คล้ายกับเมืองอื่นๆ เช่น เน้นโครงการให้การศึกษาที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพส่งเสริมการสาธารณสุข โครงการการศึกษาสำหรับผู้สูงวัย การเปิดโครงการฝึกอบรมเพื่อการอาชีพสำหรับผู้ใหญ่ไปจนถึงมิติเล็กๆ แต่สำคัญอย่างการอ่านสำหรับทุกคน
Huejotzingo, Mexico
ฮิวจ็อตซิงโก เป็นเมืองเล็กๆ ทางตอนกลางของเม็กซิโก เมืองฮิวจ็อตซิงโกเป็นตัวอย่างของเมืองขนาดเล็กที่มุ่งไปข้างหน้าด้วยเรื่องการศึกษา ตัวเมืองก้าวจากเมืองเกษตรกรรมสู่การเป็นเมืองอุตสาหกรรมไม่นาน เมื่อเทียบกับเมืองใหญ่และด้วยกลยุทธ์ รวมถึงการให้ความสำคัญกับการศึกษา ใน 10 ปีที่ผ่านมา ฮิวจ็อตซิงโกสามารถลดอัตราการไม่รู้หนังสือลงได้กว่าครึ่ง หนึ่งในนั้นคือการใช้เทคโนโลยีอย่างอินเทอร์เน็ตและเทคโนโลยีใหม่ๆ ในการเข้าถึงและขยายการศึกษาให้ครอบคลุม นอกจากนี้ทางเมืองยังมุ่งสนับสนุนผู้ประกอบการหญิงในการตั้งตัวและสร้างธุรกิจผ่านการให้การศึกษาและการฝึกอบรม
Jubail Industrial City, Saudi Arabia
เมืองจูเบลถือเป็นอีกเมืองที่มีบริบทเฉพาะและยังคงนำเอาการศึกษาเข้าไปเป็นส่วนหนึ่งในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้คนและคนทำงาน ‘จูเบล’ เป็นเมืองอุตสาหกรรมที่ใหญ่ที่สุดในโลกด้วยประชากรกว่า 6 แสนคน การเป็นเมืองอุตสาหกรรมไม่ได้แปลว่าต้องทำงานเพียงอย่างเดียว แต่เมืองยังเน้นสนับสนุนการพัฒนาทักษะและความรู้ที่เกี่ยวข้อง ตั้งแต่การให้การศึกษานอกเวลาเพื่อส่งเสริมการรู้หนังสือ การฝึกทักษะให้กับผู้หญิงเพื่อส่งเสริมอาชีพและพัฒนาไปสู่ผู้ประกอบการธุรกิจขนาดเล็ก-กลาง นอกจากความรู้พื้นฐานเพื่อคุณภาพชีวิตแล้วเมืองก็ยังมุ่งฝึกและส่งเสริมความรู้ที่เกี่ยวข้องกับอุตสาหกรรมในมิติที่กว้างขึ้น เช่น การพัฒนาอย่างยั่งยืน มิติทางสุขภาพและความเป็นอยู่ที่ดี
Belfast, United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland
เบลฟาสต์ เป็นเมืองหลวงและเมืองที่ใหญ่ที่สุดของไอร์แลนด์เหนือ การเป็นเมืองในสหราชอาณาจักรทำให้คุณภาพการศึกษาอยู่ในระดับเดียวกับภาคพื้นยุโรป แต่ที่ยุโรปเองก็ยังคงมีปัญหาเรื่องการเข้าถึงการศึกษาและการเรียนรู้ เบลฟาสต์จึงเป็นอีกเมืองที่เน้นกระจายการศึกษาโดยมีกลยุทธ์การแลกเปลี่ยนความรู้ มีการยืมตัวบุคลากรจากสถาบันการศึกษาามาให้ความรู้แก่กลุ่มที่เข้าไม่ถึงโอกาสและกลุ่มผู้ว่างงาน มีการจัดตั้งห้องเรียนหรือโครงการการศึกษาเฉพาะในช่วงวันหยุด ช่วงฤดูร้อนและช่วงหลังเลิกเรียนเพื่อสนับสนุนทักษะการอ่านเขียนและการคิดคำนวณให้กับกลุ่มเด็กและเยาวชนที่ด้อยโอกาส
Al Wakra, Qatar
‘อัล วาครา’ เป็นเมืองเก่าแก่และเป็นเมืองท่าของการ์ตา จากเมืองชาวประมงและแหล่งเพาะเลี้ยงหอยมุก ปัจจุบัน ‘อัล วาครา’ ได้กลายเป็นหนึ่งในเมืองขนาดใหญ่ของการ์ตาที่มีประชากรไม่หนาแน่นนัก ราว 80,000 คน และเป็นหนึ่งในเมืองกลุ่มตะวันออกกลางที่ได้รับรางวัลเมืองแห่งการเรียนรู้
นอกจากการที่เมืองนำเอาแนวคิดการศึกษาตลอดชีวิตเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของการพัฒนาเพื่อความยั่งยืนแล้ว ทางส่วนบริหารเมืองยังได้เน้นเรื่องการศึกษาของกลุ่มเปราะบางเช่นกลุ่มผู้หญิงและผู้สูงอายุ โครงการการศึกษาต่างๆ เน้นไปที่การสนับสนุนให้ผู้หญิงสามารถอยู่ในตำแหน่งแนวหน้าของทั้งภาคการบริหารเมืองและในบริบทสังคมทั่วไป
Damietta, Egypt
เมืองดาเมียตตาหรือดุมยาฏ (Domyat) เป็นเมืองท่าและเมืองหลัก ตัวเมืองตั้งอยู่บริเวณที่แม่น้ำไนล์ไหลออกสู่ทะเลเมดิเตอร์เรเนียน เมืองดาเมียตตาเป็นอีกหนึ่งเมืองในตะวันออกกลางที่มีการเรียนรู้เป็นส่วนหนึ่งของการพัฒนาเพื่อความยั่งยืน โดยจุดเด่นของการพัฒนาคือการจัดการความมั่นคงพื้นฐาน เช่น เรื่องการสาธารณสุขและสุขภาวะของผู้คน รวมถึงการมองเห็นเรื่องผู้หญิงและนำเอามาเป็นส่วนสำคัญของการพัฒนา เน้นการพัฒนาที่ครอบคลุมสำหรับผู้หญิงในด้านต่างๆ รวมถึงการทำเมืองให้มีความปลอดภัยและส่งเสริมการประกอบการของผู้หญิง นอกจากนี้ยังเน้นการร่วมมือกันทั้งในส่วนของชุมชน ร่วมเข้ากับหน่วยงานระดับชาติทางวัฒนธรรม และการศึกษาต่างๆ
Osan, South Korea
เมืองโอซันเป็นอีกเมืองเล็กจากประเทศเราคุ้นเคยคือเกาหลี เมืองโอซันตั้งอยู่ทางตอนใต้ของกรุงโซลและเป็นอีกเมืองเล็กที่ยังผสมผสานกันระหว่างความเป็นเกษตรกรรมและอุตสาหกรรม ถ้าเรามองในทางกลยุทธการพัฒนาและการนำเอาการศึกษาเข้าสู่การพัฒนาเมือง เราก็จะเห็นกระแสการพัฒนาที่คล้ายกัน เช่น การให้ความสำคัญกับการเรียนรู้ที่ส่งเสริมเรื่องพื้นฐานอย่างสุขภาพและสุขภาวะ ส่งเสริมทักษะการเป็นเจ้าของกิจการ เน้นไปที่ความเสมอภาค การนับรวม ส่งเสริมการรู้หนังสือและที่พิเศษคือการส่งเสริมให้พลเมืองมีความเป็นพลเมืองโลก กลยุทธ์สำคัญของเมืองเล็กนี้คือโปรเจกต์แกนกลางที่เรียกว่า Stepping Stone โครงการที่ส่งเสริมให้ทุกคนเข้าถึงแหล่งเรียนรู้ได้ภายใน 10 นาที ด้วยการร่วมมือกับพื้นที่ที่หลากหลาย เช่น พื้นที่สำนักงาน พื้นที่ทางศาสนาและพื้นที่ของมหาวิทยาลัย โดยเปิดใช้พื้นที่ดังกล่าวนอกเวลาและจัดเป็นพื้นที่เพื่อกิจกรรมการเรียนรู้ ปัจจุบันมีพื้นที่จากโครงการนำร่องราว 216 พื้นที่ทั่วเมือง
อ้างอิงข้อมูลจาก
uil.unesco.org
unesco.org
cradall.org
