สัปดาห์ที่ผ่านมา ในวงการเกมและผู้สนใจด้านศิลปะวัฒนธรรมมีเรื่องน่าตื่นเต้น คือการเปิดตัวเกม Black Myth: Wukong
ตัวเกมกลายเป็นปรากฏการณ์ความนิยมถล่มทลาย มียอดขาย 10 ล้านเกมในเวลาแค่สามวัน (นับจากวันที่เกมจำหน่ายในวันที่ 19 สิงหาคม) และมีตัวเลขผู้เล่นพร้อมกันทั่วโลกสูงสุดถึง 3 ล้านคน ด้วยเงื่อนไขของการเป็นเล่นคนเดียวบนเครื่องคอนโซล การกลับมาของหงอคงจึงถือว่าได้สร้างสถิติให้กับวงการเกม
คำถามคือ แล้วการกลับมาของ ‘เกมจีน’ มีความสลักสำคัญอย่างไร? ทำไมสื่อต่างๆ ทั่วโลกถึงได้นิยามว่าเกมนี้เป็นการกลับมาของ ‘ซอฟต์พาวเวอร์’ ที่ส่งออกศิลปะวัฒนธรรมจีนอย่างทรงพลังในเวทีโลก ผ่านเทคโนโลยีสมัยใหม่อย่างการออกแบบเกมได้อย่างไร ทำไมเรื่องราวเก่าแก่ของจีนคือวรรณกรรมเรื่องไซอิ๋วถึงกลับมาครองใจผู้เล่นจนกลายเป็นปรากฏการณ์ระดับโลกได้อีกครั้ง
ปรากฏการณ์ซอฟต์พาวเวอร์ผ่านการผจญภัยในดินแดนปกรณัมระดับตำนานของจีน มีเงื่อนไขความสำเร็จอยู่หลายด้าน และแม้ว่าตัวเกมวูคองจะถูกวิพากษ์วิจารณ์ด้วยกระแสร่วมสมัย เช่น การขาดความหลากหลายทางเพศหรือความหลากหลายในด้านอื่นๆ โดยตัวเกมวูคองเน้นเล่าเนื้อหาที่ล้อไปกับตำนานเก่าแก่ของจีน มีความเป็นชาตินิยม แต่เนื้อเรื่องในเกมก็มีการดึงเอาประเด็นที่ลึกซึ้งสร้างความรู้สึกร่วมและเชื่อมโยงกับผู้เล่นในระดับนานาชาติได้
ตัวเกมยังทำหน้าที่พื้นฐานคือการเป็นเกมที่ดี เล่นสนุก ออกแบบการเล่น เรื่องราว และกราฟิก จนดึงผู้เล่น เข้าไปสู่โลกที่เต็มไปด้วยกลิ่นอายอันงดงามและปรัชญาของพุทธศาสนาได้อย่างมหัศจรรย์ ฉากหลังของเกมคือการใช้สถานที่จริงและใช้เทคโนโลยีการแสกนเพื่อสร้างฉากและองค์ประกอบจากรากเหง้าและมรดกทางวัฒนธรรม พื้นที่ส่วนใหญ่สร้างจากโบราณสถานในมณฑลซานซี หลังจากเกมฮิตไป มณฑลซานซีก็เกิดกระแสการท่องเที่ยว และการท่องเที่ยวจีนก็ขานรับแทบจะในทันที และเกิดเป็นแคมเปญการท่องเที่ยวตามเกมออกมา
การกลับมาของไซอิ๋ว ที่ไม่ธรรมดา
ความเท่และความสำเร็จที่สุดของเกม Black Myth: Wukong คือการที่สตูดิโอเกมจีนคือ Game Science บริษัทเกมที่ถือเป็นบริษัทสตาร์ทอัพ แต่ได้รับการสนับสนุนโดยบริษัทยักษ์ใหญ่คือ Tencent Holdings ได้สร้างเกมที่สอดคล้องกับบริบทของการผลิตสื่อจีน นำเอาไซอิ๋วกลับมาเล่าใหม่ เป็นการผจญภัยและเดินทางโดยย้อนรอยการเดินทางในไซอิ๋ว เกมว่าด้วยการเอาชนะอุปสรรค การต่อต้านกับกองกำลังจากสรวงสวรรค์ ไปจนถึงการเดินทางในจิตใจซึ่งเป็นอีกแก่นของวรรณกรรมไซอิ๋วซึ่งการเดินทางไปอัญเชิญพระไตรปิฏก คือการเดินทางในจิตใจของชาวพุทธทุกคนไปสู่การบรรลุธรรม
ตัวเกมไม่ได้พูดถึงประเด็นสมัยใหม่โดยตรง หรือพูดประเด็นก้าวหน้าจนถูกโจมตีตั้งแต่ช่วงที่เกมยังไม่ออกว่าไม่สนับสนุนความหลากหลายทางเพศ ไม่มีแม้กระทั่งตัวละครผู้หญิง ในที่สุด ด้วยการออกแบบเรื่องเล่าไซอิ๋วขึ้นมาใหม่ และดำเนินเรื่องราวการผจญภัยได้อย่างน่าสนใจ โดยเรื่องราวใน Black Myth: Wukong เล่าถึงการกลับมาเดินทางอีกครั้งหลังการอัญเชิญพระไตรปิฏกเสร็จสิ้น ภาพและเหล่าตัวละครในตำนานซึ่งเหนือจริงกลับสะท้อนให้เห็นว่าแม้ภารกิจสำคัญจะสิ้นสุดไปแล้ว ศีลธรรมและความเป็นไปของโลกก็ยังไม่มีอะไรดีขึ้น
ในแง่นี้เองที่ทั้งผู้เล่นทั่วไปและผู้เล่นจีน รวมถึงผู้เล่นอื่นๆ จะทั้งเชื่อมโยงกับธีมสำคัญๆ ภายในเกมได้ ตัวเกมพูดถึงปมปัญหาและความกดดันต่างๆ ความทุกข์ยาก การต่อสู้กับระบบ ความโลภ ความไม่เท่าเทียม ทุกช่วงของการเดินทาง เกมจะค่อยๆ พาเราไปสำรวจประเด็นที่ลึกซึ้งถี่ถ้วนขึ้น ในดินแดนแห่งพุทธะและการเดินทางในจิตใจที่ซับซ้อน ผ่านตัวเกมที่ออกแบบการต่อสู้ ให้น้ำหนักระหว่างความสนุกของเกม และความลึกซึ้งของความเป็นตะวันออก เราจะได้เดินทางทบทวนถึงความดีและความชั่ว บางช่วงย้อนกลับไปสู่ความเชื่อดั้งเดิม อะไรคือความเป็นไปของสรรพสิ่ง อะไรทำให้มนุษย์เป็นมนุษย์ เทพเจ้าเป็นเทพเจ้า ปีศาจเป็นปีศาจ
แทบทุกช่วง ผู้ที่พอจะรู้จักตำนานไซอิ๋วจะได้เยี่ยมเยียนเพื่อนเก่า แต่เป็นการพบปะกันในบริบทใหม่ ซึ่งตำนานปรัชญาต่างๆ มีความลึกซึ้ง นุ่มนวล และงดงามขึ้น เป็นความงดงามที่ไม่ได้หยุดอยู่แค่ภาพสวยสุดใจ แต่คือเรื่องราวที่ชวนให้เราขบคิดถึงความเป็นไป ทำความเข้าใจมนุษย์ ความโลภ ความกลัวจนทำให้เกิดการลงมือฆ่า ความรักต้องห้าม เช่น เรื่องราวของตือโป๊ยก่ายที่ถูกตีความใหม่ วลีสำคัญเรื่องที่ใดมีรักที่นั่นมีทุกข์ถูกเล่าซ้ำอีกครั้ง ไปจนถึงตัวละครที่เคยธรรมดาเช่น เทพสามตา หรือท้าวทวารบาล ก็ถูกนำมาออกแบบใหม่กลายเป็นศัตรูที่ทั้งเก่งกาจและมีมิติที่น่าสนใจ
สิ่งที่เกมวูคองตอบกับโลกใบนี้คือ แม้ว่าเกมจีนจะไม่ได้ถูกผลิตโดยทำตามกระแสเกมโลก แต่เลือกที่จะดึงเอาเรื่องราวเก่าแก่ และหาชุดคุณค่าบางอย่างมาเชื่อมโยงกับผู้คนที่กำลังรู้สึกหวาดหวั่นกับโลกร่วมสมัย เกมวูคองมีความลึกซึ้งซับซ้อนจนมีคนกล่าวว่าในที่สุด นี่คือความรู้สึกของเกมที่มีแต่นักออกแบบหรือสตูดิโอจากตะวันออกเท่านั้นที่จะทำได้
การท่องเที่ยวซานซีบูม จากพลังของเทคโนโลยี
ความพิเศษของเกมวูคองคือการออกแบบเกม ตัวบรรยากาศที่สวยงามและรายละเอียดที่เหลือเชื่อ ความพิเศษของงานภาพของวูคองส่วนหนึ่งคือการที่ผู้พัฒนาเกมใช้วิธีการแสกนสถานที่จริง ใช้เทคโลยีการแสกนระดับ 1:1 เพื่อแสกนโบราณสถานไปจนถึงภูเขาเก่าแก่เพื่อนำมาใช้เป็นฉากที่น่าทึ่ง นอกจากฉากแล้วยังมีองค์ประกอบอื่นๆ เช่น รูปปั้นโบราณเพื่อนำมาสร้างเป็นตัวละครใหม่ๆ บางพื้นที่เป็นการเนรมิตงานศิลปะที่น่าทึ่ง เช่น ประติมากรรมไม้แกะสลักที่วัด Xiaoxitian หน้าบันที่แสดงพระโพธิสัตว์พันองค์ถูกนำมาสร้างเป็นดินแดนพุทธภูมิที่เหล่าพระโพธิสัตว์กลับมาโลดแล่นด้วยพลังของเทคโนโลยี
ตรงนี้เองที่ทำให้เกมวูคองยิ่งมีพลัง คือตัวเกมทำให้วัฒนธรรมของจีนที่เต็มไปด้วยมนต์ขลังอยู่แล้ว กลายเป็นโลกใบใหม่ที่ผู้เล่นถูกดึงเข้าไปในดินแดนนั้นๆ เกมวูคองใช้สถานที่สำคัญในจีน 36 แห่ง มี 27 แห่งอยู่ในมณฑลซานซี
การนำเอาสถานที่จริงเข้าไปอยู่ในเกม เมื่อเกมประสบความสำเร็จจึงเกิดกระแสท่องเที่ยวตามรอยหงอคงขึ้นในทันที จุดตัดของโลกจริงและประสบการณ์จากโลกเสมือนจึงน่าสนใจขึ้น โดยทางการจีน เช่น หน่วยงานด้านการท่องเที่ยวหรือสถานที่ท่องเที่ยวก็ขานรับความนิยมในทันที The Yunzhong Daji ในมณฑลเจ้อเจียง วัด Lingyan ในซานตง ก็ระบุให้เข้าชมฟรีสำหรับผู้ที่ผ่านด้านในตอนที่ 4 และ 3 ตามลำดับ
รวมถึง ภูเขาฮัวกัวซาน อันเป็นภูเขาบ้านเกิดของหงอคงในมณฑลเจียงซู ก็ประกาศว่าใครก็ตามที่เล่นเกมจบแล้ว ทุกท่านจะมีสิทธิเที่ยวบ้านเกิดของซุนหงอคงได้ฟรีตลอดชีวิต เป็นการชวนคนกลับไปเยี่ยมบ้านในตำนานของซุนหงอคงจริงๆ
นอกจากสถานที่ต่างๆ แล้ว ด้วยความเกมนี้ค่อนข้างใช้มณฑลซานซีเป็นพื้นที่สำคัญ ทางการท่องเที่ยวของซานซีก็มีการโปรโมทการท่องเที่ยวด้วยการเปิดเส้นทางท่องเที่ยวตามรอยหงอคงเป็นเส้นทางท่องเที่ยวเฉพาะสำหรับคอเกม การเปิดตัวนี้เกิดขึ้นในการประชุมว่าด้วยวัฒนธรรมดิจิตัลกับนวัตกรรมด้านการท่องเที่ยว (Digital Culture and Tourism Brand Innovation) ทางซานซีเองเผยว่าความร่วมมือของการท่องเที่ยวซานซีกับวิดิโอเกมเริ่มมาตั้งแต่ปี 2022 ตอนที่เกมปล่อยตัวอย่างแรกๆ ออกมา
สุดท้ายความน่าสนใจของวูคองและประเด็นเรื่องซอฟต์พาวเวอร์จากจีน ซึ่งสื่อส่วนใหญ่มองว่าจีนไม่มีสินค้าทางวัฒนธรรมที่แข็งแรง ไปจนถึงตัวเกมเองก็ใช้คอนเทนต์ที่มีความเป็นจีนสูงและพาความเป็นจีนไปสู่เวทีโลกได้อย่างสวยงามและน่าประทับใจ เกมวูคองจึงเป็นอีกความสำเร็จซึ่งสัมพันธ์กับการออกแบบเกมที่ยอดเยี่ยม การเอาบริบทและประวัติศาสตร์ของตัวเองมาสู่พื้นที่เทคโนโลยีได้อย่างน่าสนใจ การเชื่อมโยงมรดกสู่พื้นที่เสมือน ที่ในที่สุดพื้นที่กายภาพก็กลับมามีพลังอักครั้ง ในการส่งต่อเรื่องราวอันยาวนานและความมหัศจรรย์ของตะวันออกซึ่งสัมพันธ์กับความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีที่เพียบพร้อมแล้วของจีนเอง
อ้างอิงข้อมูลจาก
