ครั้งหนึ่งกรุงเทพฯ เคยได้ชื่อว่าเป็น ‘Venice of the East’ เนื่องจากมีโครงข่ายคลองมากมายไม่ต่างจากเมืองเวนิสในอิตาลี ที่ผู้คนใช้เรือเป็นพาหนะสัญจรหลัก เป็นกลไกสำคัญต่อการใช้ชีวิตของคนที่นั่นได้อย่างร่วมสมัย
ไม่ว่าจะนั่งเรือไปทำงาน ไปจับจ่ายใช้สอย ไปท่องเที่ยว หรือแม้กระทั่งนั่งไปสนามบิน แต่ในกรุงเทพฯ การสัญจรทางเรือเป็นแค่ทางเลือกไม่ใช่ทางหลัก การพัฒนาจึงมุ่งเน้นไปที่ถนนมากกว่าคูคลอง แต่ปัจจุบันกรุงเทพมหานครก็พยายามฟื้นฟูระบบการสัญจรทางเรือให้กลับมาสัมพันธ์กับวิถีคนเมืองยุคใหม่อีกครั้ง คงดีไม่น้อยถ้าเราสามารถนั่งเรือจากคลองที่อยู่ใกล้บ้านไปตามที่ต่างๆ ในกรุงเทพฯ ได้
เส้นทางเดินเรือใหม่ เรือขนาดมาตรฐาน ที่นั่งสะดวกสบาย เชื่อมต่อการเดินทางจากสถานีรถไฟฟ้าบางหว้า วิ่งตามเส้นทางคลองภาษีเจริญ สามารถให้บริการกับย่านพักอาศัยและสามารถเชื่อมต่อไปยังสถานที่สำคัญทั้งวัด ห้างสรรพสินค้า โรงเรียน และย่านริมคลองได้ทั่วถึงมากขึ้น แต่ปริมาณคนใช้บริการยังน้อยอยู่มาก
“เรือขนาดนี้มันทำความเร็วได้น้อย วิ่งเร็วไปคนริมคลองเขาก็บ่น …ยิ่งช่วงตอนเช้าและเย็น คนเขาไปทางรถเผลอๆ จะถึงเร็วกว่า “ คำบอกกล่าวของพนักงานขับเรือของ กทม ที่ชี้ให้เห็นอุปสรรคบางอย่างที่ทำให้คนไม่มาใช้บริการเรือที่ภาครัฐจัดทำ เพราะในการสัญจรทางเรือยังมีผู้ให้บริการเรือหางยาวที่ดูจะตอบโจทย์และให้ความสะดวกสบายกับผู้ใช้บริการได้มากกว่า
“…เรือหางยาวนี่ เขาขนาดเล็ก ทำความเร็วก็ดีกว่า ไม่สร้างคลื่นให้ชาวบ้านเดือดร้อน จะเรียกตรงไหน ให้จอดตรงไหนก็ได้ ไม่เหมือนเรือของ กทม. ที่ต้องจอดเฉพาะตามท่าที่กำหนดเท่านั้น อย่างนี้ใครเขาจะมาขึ้นเรือเรา…เรือแบบนี้มันเหมาะเป็นเรือท่องเที่ยวชมทิวทัศน์มากกว่า ..”
หากคนวางแผนกับคนปฏิบัติในพื้นที่ได้ ‘คุยกัน’ อาจทำให้การใช้งบประมาณในการวางระบบเรือในคลองยั่งยืนกว่าที่เป็นอยู่ รวมถึงสามารถพัฒนาระบบการสัญจรทางเรือตามคูคลองให้ตอบโจทย์กับความต้องการของผู้ใช้บริการ เช่นเชื่อมโยงกับระบบรถไฟฟ้า รถเมล์ และการบริการสาธารณะอื่นๆ ส่งเสริมกัน ก็จะทำให้การเดินทางของเราสะดวกมากยิ่งขึ้น
เมื่อคนกับคูคลองเริ่มสัมพันธ์กันก็จะช่วยให้การพัฒนาเมืองไม่ ‘หันหลัง’ ให้กับแม่น้ำคูคลองอีกต่อไป กำแพงคอนกรีตริมคลองจะถูกทลาย บ้านร้าง ที่ดินร้าง ชุมชนร้างจะถูกพัฒนา เกิดเป็นแหล่งงาน แหล่งพักอาศัย ‘คืนชีวิตสู่คลอง’ อีกครั้ง การพัฒนาการสัญจรทางเรือในคลอง จึงเป็นหมุดหมายเล็กๆ ที่สำคัญที่จะส่งผลต่อการฟื้นเวนิสตะวันออกให้กลับมา
Illustration by Thitaporn Waiudomwut
